“বাল্যবিবাহ এক সামাজিক ৰোগ ইয়াক নিৰ্মূল কৰিবই লাগিব”
ৰুহুল আমিন, গৱেষক ছাত্ৰ,
শিক্ষা বিভাগগুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়
বাল্য বিবাহ এক গভীৰভাৱে শিপাই থকা সামাজিক ব্যাধি যিয়ে বিশ্বৰ বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ক জুৰুলা কৰি আহিছে। এই ক্ষতিকাৰক প্ৰথাই কেৱল শিশুৰ শৈশৱ কাঢ়ি লোৱাই নহয় বৰঞ্চ সমাজত দৰিদ্ৰতা, লিংগ বৈষম্য আৰু শিক্ষাৰ চক্ৰটোকো সীমিত কৰি ৰাখে। এই বিষয়টোক ফলপ্ৰসূভাৱে সমাধান কৰিবলৈ হ’লে সমস্যাটোৰ গভীৰতা বুজি পোৱাৰ লগতে ইয়াৰ ক্ষতিকাৰক দিশসমূহ আঙুলিয়াই দি সমাজত চলি থকা বাল্য বিবাহ আৰু ইয়াৰ পৰিণতি সমূহ পৰীক্ষা কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই ক্ষেত্ৰত প্ৰশাসনৰ কঠোৰ পদক্ষেপ আৰু অভিভাৱকৰ সচেতনতা হ’ব লক্ষণীয়।
বাল্যবিবাহৰ নেতিবাচক পৰিণতিসমূহৰ এক জীয়া উদাহৰণ দক্ষিণ এছিয়াত স্পষ্ট হৈ পৰে, য’ত এই প্ৰথা প্ৰচলিত। বাংলাদেশ, ভাৰত, পাকিস্তানৰ দৰে দেশত প্ৰতি বছৰে যথেষ্ট সংখ্যক কণমানি ছোৱালীক প্ৰাপ্তবয়স্ক হোৱাৰ আগতেই বিবাহ কৰিবলৈ বাধ্য কৰা হয়। ইয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়া সুদূৰপ্ৰসাৰী, কিয়নো এই ছোৱালীবোৰে প্ৰায়ে আগতীয়াকৈ গৰ্ভধাৰণৰ সন্মুখীন হয়, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক স্বাস্থ্য লগত আপোচ কৰা হয়। তদুপৰি শিশু কইনাসকলে স্কুল এৰি দিয়াৰ সম্ভাৱনা বেছি, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ শিক্ষাৰ সুবিধা সীমিত হৈ পৰে আৰু দৰিদ্ৰতাই আৱৰি ধৰে।
বাল্যবিবাহ কেৱল অনুন্নত আৰু উন্নয়নশীল দেশসমূহতেই সীমাবদ্ধ হৈ থকা নাই ; বৰঞ্চ কিছুমান উন্নত দেশতো ই অব্যাহত আছে। উদাহৰণস্বৰূপে আমেৰিকাত বাল্য বিবাহৰ আইন ৰাজ্যভেদে বেলেগ বেলেগ, যাৰ ফলত নাবালকসকলে পিতৃ-মাতৃৰ সন্মতি বা ন্যায়িক অনুমোদন লৈ বিবাহপাশত আবদ্ধ হ’ব পাৰে। এই আইনী সুৰুঙাৰ সুযোগ লৈ কৰা অপৰাধৰ ফলত এনে গোচৰৰ সৃষ্টি হৈছে য’ত যুৱক-যুৱতীসকলে, প্ৰায়ে ছোৱালী, তেওঁলোকে অনিচ্ছাকৃত বিবাহত প্ৰৱেশ কৰি তেওঁলোকৰ মানসিক আৰু আৱেগিক স্বাস্থ্যৰ ক্ষেত্ৰত এক বিৰূপ প্ৰভাৱ পৰা দেখা যায়।
বাল্যবিবাহৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াৰ প্ৰচেষ্টাসমূহৰ অন্যতম হ’ব বাল্যবিবাহ আইন ২০০৬ সঠিক ৰূপায়ণ। বাল্য বিবাহ নিষেধাজ্ঞা আইন, ২০০৬ – শিশুক এনেদৰে সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে যে “এজন ব্যক্তি যদি পুৰুষ হয় তেন্তে একবিংশ বছৰ সম্পূৰ্ণ কৰা নাই আৰু যদি মহিলা হয় তেন্তে ওঠৰ বছৰ বয়স সম্পূৰ্ণ কৰা নাই।।” (The Prohibition of Child Marriage Act, 2006 – a child has been defined as “a person who, if a male, has not completed twenty-one years of age, and if a female, has not completed eighteen years of age.”) এইক্ষেত্ৰত আমি শিক্ষিত যুৱচামে বিশেষ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিব লাগিব যাতে কোনেও নিৰ্দিষ্ট বয়স সম্পূৰ্ণ কৰাৰ আগতে বিয়া পাতিব নোৱাৰে। মনত ৰাখিব লাগিব যে নিজৰ পৰিয়ালৰ লগতে সমাজখনৰ উন্নতি সাধন কৰা আমাৰ নৈতিক কৰ্তব্য। এইক্ষেত্ৰত সজাগতা সৃষ্টিৰ বাবে বিভিন্ন শৈক্ষিক পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিব পাৰি। যেনে-
- বিদ্যালয় সমূহত যৌন শিক্ষাৰ বিস্তৃত কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণ কৰা।
- বিশেষ পদক্ষেপৰ জৰিয়তে বাল্যবিবাহৰ নেতিবাচক পৰিণতিৰ বিষয়ে সজাগ কৰা।
- ছোৱালীৰ বাবে অৰ্থনৈতিক সুযোগ আৰু বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰা।
- আইনী কাঠামো শক্তিশালী কৰা আৰু বাল্যবিবাহৰ বাবে কঠোৰ শাস্তি বলবৎ কৰা।
- বাল্যবিবাহৰ বিৰুদ্ধে পোষকতা কৰিবলৈ সমাজৰ মুখিয়াল, ধৰ্মীয় গুৰু, শিক্ষিত যুৱক-যুৱতীক নিয়োজিত কৰা।
- অভিভাৱক আৰু নিজ সম্প্ৰদায়ক ছোৱালীৰ শিক্ষাক অগ্ৰাধিকাৰ দিবলৈ উৎসাহিত কৰা।
- দুৰ্বল শিশুসকলৰ বাবে নিৰাপদ স্থান আৰু পৰামৰ্শ সেৱা সৃষ্টিৰ বাবে বেচৰকাৰী সংস্থাসমূহৰ সৈতে সহযোগিতা কৰা।
- বাল্য বিবাহক স্থায়ী কৰি ৰখা পৰম্পৰাগত নীতি-নিয়মসমূহক প্ৰত্যাহ্বান জনাবলৈ লিংগ সমতাক প্ৰসাৰ কৰা। আমাৰ সমাজত প্ৰচলিত লিংগ বৈষম্য হ্ৰাস কৰাৰ জৰিয়তে আৰু সম-অধিকাৰ প্ৰতিষ্ঠাৰে এই সমস্যাৰ সমাধান সম্ভৱ।
- শিশু বিবাহ বিৰোধী বাৰ্তা বৃদ্ধি কৰিবলৈ স্থানীয় প্ৰভাৱশালী আৰু চেলিব্ৰিটিসকলক জড়িত কৰি এক অভিযান গঢ়ি তোলা।
সামৰণিত ক’ব পাৰি যে বাল্যবিবাহ এক সামাজিক ৰোগ, ইয়াক নিৰ্মূল কৰাৰ অন্যতম আহিলা হ’ল উপযুক্ত শিক্ষা ও আমাৰ মানসিকতাৰ পৰিৱৰ্তন সাধন কৰা। আইন-কানুন ৰ সঠিক ৰূপায়নৰ লগতে আমাৰ সচেতনতা আৰু সদিচ্ছাৰ ওপৰত ইয়াৰ কৃতকাৰ্যতা নিৰ্ভৰ কৰিব। মূলত আমি উপলব্ধি কৰিব লাগিব লাগিব এজনী শিক্ষিতা মাতৃ ১০০ জন শিক্ষকৰ সমকক্ষ, কাৰণ মাকে দিয়া শিক্ষা শিশুৰ মনত থাকি যায়। লগতে এজন ল’ৰাই অপৈনত বয়সত বিয়া পাতিলে নিজৰ ভৱিষ্যতৰ লগে লগে পৰিয়ালৰ ভৱিষ্যত অন্ধকাৰলৈ ঠেলি দিয়ে। সেয়ে আহক আমি সকলো মিলি এই সমস্যাৰ মোকাবিলা কৰোঁ আৰু আমাৰ শিশু সন্তানৰ ভৱিষ্যত সু-নিশ্চিত কৰোঁ। সকলোৱে একমুখে কও “বাল্যবিবাহ আইনবিৰোধী আৰু ই এক সামাজিক ব্যাধি।” আমি ইয়াক নির্মূল কৰিবই লাগিব।