সমাজ সেৱা নে আত্মসেৱা ?
ড° বুলজিৎ বুঢ়াগোহাঁই
কেৰিয়াৰ পৰামৰ্শদাতা তথা
মুৰব্বী, যান্ত্রিক অভিযান্ত্রিক বিভাগ,
অসম ডন বস্ক’ বিশ্ববিদ্যালয়
এটা কথা লক্ষ্য কৰিবলগীয়া যে কিছুমান ব্যক্তিয়ে “সমাজ সেৱা”ৰ জৰিয়তে নিজৰ সময়, শ্ৰম আৰু ধন খৰচ কৰি আন্তৰিকতাৰে কাম আৰম্ভ কৰে। কিন্তু যেতিয়া তেওঁলোকে এটা নিৰ্দিষ্ট ধৰণৰ স্বীকৃতি লাভ কৰে, তেতিয়া তেওঁলোকৰ কামৰ ধৰণটো লাহে লাহে সলনি হ’বলৈ ধৰে। সমাজ সেৱাৰ নাম লৈ তেওঁলোকে আনৰ পৰা ধন-সাহায্য বিচাৰিবলৈ লয়। আৰম্ভণিতে যিটো কাম নিঃস্বাৰ্থভাৱে কৰিছিল, সেয়া সময়ৰ সৈতে এক ব্যক্তিগত উপাৰ্জনৰ উৎসলৈ ৰূপান্তৰিত হৈ পৰে।
সমাজ সেৱা মূলতে এটা নিঃস্বাৰ্থ কাৰ্য — যাৰ মূলত থাকে মানৱীয় মৰম, সহানুভূতি আৰু সমূহীয় কল্যাণৰ প্ৰতি এটা আন্তৰিক প্ৰতিশ্ৰুতি। যিসকলে প্ৰকৃত অৰ্থত সমাজৰ বাবে কিছু কৰিবলৈ আগ্ৰহী, তেওঁলোকে নিজৰ সাধ্যানুসাৰে আৰম্ভ কৰা উচিত — সেইটো সময়, জ্ঞান, ধন বা শাৰীৰিক পৰিশ্ৰম যিয়েই নহওক। এই আধাৰত কাম আৰম্ভ কৰিলে সেই সেৱা সত্য আন্তৰিকতা আৰু নৈতিক সততাত প্ৰতিষ্ঠিত হয়। কিন্তু যেতিয়া কোনো ব্যক্তি নিজৰ পদক্ষেপ বাস্তৱায়নৰ বাবে মূলতঃ আনৰ অনুদানত নিৰ্ভৰ কৰে, আৰু তাৰ ফলত বঁটা, সংবাদমাধ্যমৰ মনোযোগ বা সামাজিক প্ৰতিপত্তি লাভ কৰে, তেতিয়া এটা গুৰুত্বপূর্ণ নৈতিক প্ৰশ্ন উঠি পৰে —“মই সঁচাকৈয়ে সমাজৰ সেৱা কৰিছোঁ নে আনৰ উদাৰতাক নিজৰ প্ৰতিষ্ঠা আৰু প্ৰতিপত্তি গঢ়াৰ সঁজুলিৰূপে ব্যৱহাৰ কৰিছোঁ?”
সমাজ সেৱাক যদি স্বচ্ছতা আৰু জবাবদিহিতা অবিহনে এটা পূৰ্ণাংগ বৃত্তি বা ব্যৱসায় হিচাপে ৰূপান্তৰ কৰা হয়, তেন্তে সেইটো সেৱাৰ প্ৰকৃত মনোভাৱৰ বিপৰীত। যেতিয়া সমাজসেৱাৰ চালিকা শক্তি জনকল্যাণৰ পৰিৱৰ্তে ব্যক্তিগত লাভালাভলৈ ৰূপান্তৰ হয়, তেতিয়া সেই সেৱামূলক প্ৰচেষ্টাৰ বিশ্বাসযোগ্যতা আৰু মুখ্য উদ্দেশ্য উভয়েই সন্দেহৰ সৃষ্টি কৰে। সেয়ে, যিসকলে সমাজৰ কল্যাণৰ উদ্দেশ্যে সঁচাকৈয়ে কাম কৰিব বিচাৰে, তেওঁলোকে আন্তৰিকতা, নম্ৰতা আৰু সততাৰ সৈতে সেই প্ৰচেষ্টা আগবঢ়োৱাটো অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়। নিজে কোনো ব্যক্তিগত অৱদান নিদিয়াকৈ প্ৰশংসা বা স্বীকৃতি গ্ৰহণ কৰাটো সমাজ সেৱাৰ মূল নীতিকেই অসম্মান কৰে। যিসকলে আনৰ দ্বাৰা দান কৰা ধনৰ সহায়ত সমাজসেৱাৰ কাৰ্য আগবঢ়ায়, তেওঁলোকে নিজৰ বাবে স্বীকৃতি বা প্ৰশংসা বিচৰাৰ পৰা বিৰত থাকিবলৈ বিশেষভাৱে সচেতন হ’ব লাগে।
স্বাৰ্থপৰতা নহয়, পৰিপূৰ্ণ আন্তৰিকতা আৰু নিঃস্বাৰ্থ মনোভাৱৰে আগবঢ়োৱা সমাজ সেৱাহে এক সহানুভূতিশীল, নৈতিক আৰু দায়িত্বশীল সমাজ গঠন কৰাত সহায়ক হ’ব পাৰে।