ভাৰতীয় ভূ-ঐতিহ্য সংৰক্ষণৰ বাবে আইনী পৰিকাঠামো
ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ ভূ-বৈচিত্ৰ্য ৪.৫ বিলিয়ন বছৰতকৈও অধিক সময় ধৰি বিস্তৃত আৰু বিশ্বৰ কিছুমান মহান ভূতাত্ত্বিক ঘটনা নথিবদ্ধ আছে। ই হৈছে আটাইতকৈ গতিশীল ভূখণ্ড যিটোৱে সময় আৰু স্থানত নিজৰ অৱস্থান দক্ষিণ গোলাৰ্ধৰ পৰা উত্তৰ গোলাৰ্ধলৈ স্থানান্তৰিত কৰে আৰু অৱশেষত এছিয়ান প্লেটৰ সৈতে সংঘৰ্ষ হয় যাৰ ফলত শক্তিশালী হিমালয় সৃষ্টি হয়। হিমালয়ৰ সুউচ্চ তৰুণ পৰ্বতমালা, ডেক্কান ট্ৰেপে দুৰ্গম মহাদেশীয় স্তৰযুক্ত আগ্নেয়গিৰিৰ বিস্ফোৰণৰ বিভাজন কৰা হৈছে, প্ৰাক-কেম্ব্ৰিয়ান ভাৰতীয় উপদ্বীপ, থাৰ মৰুভূমিৰ শুকান ভূমি পৰিৱেশ আৰু বৰষুণত ভিজি থকা উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ বিশ্বজনীন আকৰ্ষণ আছে আৰু পৃথিৱীৰ ভূতাত্ত্বিক ইতিহাসত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্থান দখল কৰিছে। মধ্য প্ৰদেশ আৰু গুজৰাটৰ ডাইনোচৰৰ অৱশিষ্ট জীৱাশ্ম সম্পদ, কচ্ছ আৰু স্পিতিৰ সামুদ্ৰিক জীৱাশ্ম, গণ্ডৱানাৰ কাঠৰ জীৱাশ্ম, প্ৰাচীন জীৱ-জন্তুৰ ৰূপ ৰাজস্থান আৰু মধ্যপ্ৰদেশৰ ষ্ট্ৰ’মেট’লাইট, ছিৱালিকৰ মেৰুদণ্ডী প্ৰাণীৰ জীৱাশ্ম ইত্যাদিৰ, ভূ-ঐতিহ্য আৰু ভূ-পৰ্যটনৰ মূল্য অতি বেছি। ৰাজস্থান আৰু অন্ধ্ৰ প্ৰদেশত সোণ , সীসা আৰু জিংক খনন বিশ্বৰ প্ৰাচীনতম অভিলেখত ভাৰতৰ প্ৰাচীন কালৰ ধাতুবিদ্যাৰ দক্ষতা লিপিবদ্ধ আছে। এই সকলোবোৰ আশ্চৰ্য এতিয়াও সংৰক্ষিত হৈ আছে যদিও নিঃশেষ হোৱাৰ ডাঙৰ ভাবুকিৰ সন্মুখীন হৈছে। ১৯৭২ চনৰ ১৬ নৱেম্বৰত পেৰিছত গ্ৰহণ কৰা আৰু ১৯৭৭ চনৰ ১৪ নৱেম্বৰত ভাৰতে অনুমোদন জনোৱা বিশ্ব সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্যৰ সুৰক্ষা সম্পৰ্কীয় ইউনেস্কো সন্ধিৰ অংশীদাৰ ভাৰত। এই অংশগ্ৰহণৰ উদ্দেশ্য হ’ল ইয়াৰ সীমাৰ ভিতৰত অৱস্থিত সাংস্কৃতিক আৰু প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্যৰ সুৰক্ষা, সংৰক্ষণ আৰু উপস্থাপনৰ বাবে কাৰ্যকৰী আৰু সক্ৰিয় ব্যৱস্থা সুনিশ্চিত কৰা। আন্তৰ্জাতিক প্ৰকৃতি সংৰক্ষণ সংঘই (ইণ্টাৰনেচনেল ইউনিয়ন ফৰ কনজাৰ্ভেচন অফ নেচাৰ)য়ে এটা প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰিছে [২০১৫] যিয়ে ভূ-বৈচিত্ৰ্য আৰু ভূ-ঐতিহ্যক প্ৰাকৃতিক বৈচিত্ৰ্য আৰু প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্যৰ অবিচ্ছেদ্য অংশ হিচাপে দৃঢ়তা প্ৰদান কৰিছে আৰু সেয়েহে, ভূ-বৈচিত্ৰ্য আৰু ভূ-সংৰক্ষণক জৈৱ বৈচিত্ৰ্য আৰু প্ৰকৃতি সংৰক্ষণৰ পৰা অবিচ্ছেদ্য হিচাপে গণ্য কৰিবলগীয়া হৈছে । সংশ্লিষ্ট আইন/আইনৰ জৰিয়তে ভূ-ঐতিহাসিক স্থানসমূহ (GHS) ৰক্ষা কৰাটো সমগ্ৰ বিশ্বতে এক সাধাৰণ প্ৰথা। অসামান্য সাৰ্বজনীন বৈজ্ঞানিক মূল্যৰ অনন্য ভূতাত্ত্বিক বৈশিষ্টপ্ৰদৰ্শন কৰা এই মহান ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ প্ৰাকৃতিক ঐতিহ্যৰ অপৰিসীম গুৰুত্বক স্বীকৃতি দি খনি মন্ত্ৰালয়ে ইয়াৰ পৰ্টেলত (https://www.mines.gov.in/) ৰাজহুৱা পৰামৰ্শৰ বাবে ভূ-ঐতিহ্যক্ষেত্ৰ আৰু ভূ- ধ্বংসাবশেষ (সংৰক্ষণ আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণ), ২০২২-ত বহু প্ৰতীক্ষিত খচৰা বিধেয়ক প্ৰকাশ কৰে। এই বিধেয়কখন যোৱা কেইবছৰমান ধৰি জিঅ’আইৰ (GOI) দ্বাৰা বিবেচনাধীন আছিল আৰু ভূ-ঐতিহ্য আইন প্ৰণয়ন কৰাটো ভূতাত্ত্বিক অধ্যয়ন, শিক্ষা, গৱেষণা আৰু ভাৰতৰ ভিতৰত আৰু বাহিৰত সজাগতা বিয়পোৱাৰ বাবে ভূ-ঐতিহ্যক্ষেত্ৰ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় গুৰুত্বৰ ভূ-ধ্বংসাৱশেষ ঘোষণা, সংৰক্ষণ, সুৰক্ষা আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হ’ব। এই ভূ-ঐতিহ্য (জিঅ’হেৰিটেজ) ছাইটসমূহে জীৱিকা, কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগ সৃষ্টি আৰু ভূ-ঐতিহ্য (জিঅ’হেৰিটেজ) ছাইটসমূহৰ সংৰক্ষণ আৰু ৰক্ষণাবেক্ষণৰ বাবে ৰাজহ সৃষ্টিত সহায় কৰিব। তদুপৰি, এইবোৰে স্থানীয় বাসিন্দাসকলৰ মাজত মালিকীস্বত্ৱৰ অনুভূতিৰো সৃষ্টি কৰে। অন্যান্য মুখ্য বৈশিষ্ট্যসমূহৰ ভিতৰত, বিধেয়কখনে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক ভূমি অধিগ্ৰহণ, পুনৰ্সংস্থাপন আৰু পুনৰ্সংস্থাপন আইন, ২০১৩ (আৰএফচিটিএলএআৰআৰ আইন)ত ন্যায্য ক্ষতিপূৰণ আৰু স্বচ্ছতাৰ অধিকাৰৰ অধীনত এক ভূ-ঐতিহ্যক্ষেত্ৰৰ অধীনত এলেকা অধিগ্ৰহণ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে, অধিগ্ৰহণৰ এই আইন খন অৰ্থ ৰাজহুৱা উদ্দেশ্যৰ বাবে হোৱা । কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰক প্ৰতিটো ভূ-ঐতিহ্যক্ষেত্ৰৰ চাৰিওফালৰ এলেকাটো নিষিদ্ধ এলেকা আৰু নিয়ন্ত্ৰিত এলেকা হিচাপে ঘোষণা কৰিবলৈ ও কৰ্তৃত্ব দিয়া হ’ব আৰু প্ৰতিটো স্থানৰ বাবে সেইবোৰৰ পৰিসৰ পৃথক হ’ব পাৰে। এই খচৰা বিধেয়কৰ ওপৰত মন্তব্য/ পৰামৰ্শ সাধাৰণ ৰাইজৰ পৰা আমন্ত্ৰণ কৰা হৈছে যাক এমএছ-অফিচ ৱৰ্ড ফাইলত ই-মেইলযোগে নিম্নলিখিত আইডিলৈ প্ৰেৰণ কৰিব পাৰি: dirtech.mom@nic.in ।