” ধৰ্ম আৰু অধৰ্মৰ প্ৰকৃত অৰ্থ “
জগতত ধৰ্মৰ বিষয়লৈ বহু চৰ্চা কৰা হৈছে । আজিলৈকে আমি ধৰ্মক পূজা-অৰ্চনা,নীতি-নিয়ম আদিবোৰক বুজি আহিছো । মানৱ জীৱনত প্ৰেম, শান্তি, ঐক্য, সদিচ্ছা, মিলন, ভাতৃত্ববোধ আদি গুণৰ বীজ সিঁচিবলৈ পৃথিৱীত ধৰ্মসমূহৰ প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল । গৌতম বুদ্ধই বৌদ্ধ ধৰ্মৰ যোগেদি কৰুণাৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল, মহাবীৰ স্বামীয়ে জৈন ধৰ্মৰ যোগেদি অহিংসাৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল, যিচু খ্ৰীষ্টই খ্ৰীষ্টান ধৰ্মৰ জৰিয়তে প্ৰেম আৰু সেৱাৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল, সনাতন ধৰ্মই পবিত্ৰতা আৰু সৎকৰ্মৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল, মুছলমান ধৰ্মই আল্লাহৰ সকলো সেৱকৰ মাজত ঐক্য আৰু সম্প্ৰীতিৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল । কিন্তু এতিয়া ধৰ্মবোৰৰ মূল্য নাইকিয়া হৈ গৈছে। সেইবাবে আমি ধৰ্মৰ প্ৰকৃত অৰ্থৰ পৰা বিচলিত হৈ আছোঁ ।
আজিৰ পৃথিৱীত যি দুখ-অশান্তি বিয়পি আছে, সেয়া অধাৰ্মিকতাৰ বাবেই বিয়পি পৰিছে। কেৱল মানুহেহে অধাৰ্মিকতা কৰে কাৰণ মানুহে প্ৰকৃততে কোন সেইটোও নাজানে। তেওঁ আনকি নাজানে যে বাস্তৱত তেওঁ আত্মা, দেহৰ পৰা পৃথক পোহৰৰ এটা সূক্ষ্ম বিন্দু, দেহ মাথোঁ হাড় আৰু মাংসৰ প্ৰতিমূৰ্তি, আত্মাৰ ৰথ, যাৰ বাবে আত্মা ৰথী হৈ পৰে। নিজকে দেহ বুলি গণ্য কৰাৰ বাবেই মানুহে ৰাতিপুৱাৰ পৰা গধূলিলৈকে বহুতো অসৎ কৰ্ম কৰে।
এতিয়া প্ৰশ্ন উত্থাপন হয় যে যেতিয়া বাস্তৱত মই আত্মা হৈছে এই হাড়-মাংসৰ দেহটো চলোৱা সূক্ষ্ম শক্তি, তেতিয়া মোৰ আত্মাৰ প্ৰকৃত আত্মধৰ্ম কি বা স্ব-ধৰ্ম কি, সেই কথা বিবেচনা কৰা উচিত। কাৰণ আত্মাক নিজেই তাৰ কৰ্মৰ ভিত্তিত দেৱতা, মহান আত্মা, ধৰ্মাত্মা বুলি কোৱা হয়। মানৱ ৰূপত আত্মাৰ প্ৰথম ধৰ্ম তেওঁৰ মাজত ‘দয়া’ হ’ব লাগে, তেওঁৰ ‘উদাৰতা’ থাকিব লাগে। কৰুণা থাকিব লাগে, ক্ষমা থাকিব লাগে, ইয়াত দয়াৰ অনুভূতি থাকিব লাগে, সকলোৰে প্ৰতি সদিচ্ছা থাকিব লাগে। এই ঐশ্বৰিক গুণ বা মূল্যবোধৰ বৰ্ণনা প্ৰতিটো ধৰ্মতে পোৱা যায়, সেয়া হিন্দুই হওক বা মুছলমানেই হওক বা শিখ ধৰ্ময়ে হওক বা খ্ৰীষ্টান ধৰ্ময়ে হওক বা আন কোনো ধৰ্মই হওক। সকলো ধৰ্মই এটা সময়ত আত্মাৰ এই ঐশ্বৰিক গুণবোৰ গ্ৰহণ কৰিছে, তেতিয়াহে তেওঁলোকৰ ধৰ্মীয় গ্ৰন্থত ইয়াৰ বৰ্ণনা সকলোতে পঢ়িব আৰু বুজিব পৰা যায়। আচলতে এই ঐশ্বৰিক গুণ বা মূল্যবোধবোৰেই হৈছে মানৱ সমাজ বা তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত ধৰ্মৰ ঐশ্বৰিক অলংকাৰ বা সঁচাকৈয়ে ক’বলৈ গ’লে মানুহ হোৱাটোৱেই প্ৰকৃত মানৱতা।
যেতিয়া আপুমি কাৰোবাক ক্ষমা কৰিব নোৱাৰিব, কাৰোবাৰ প্ৰতি দয়া দেখুৱাব নোৱাৰিব, যেতিয়া কাৰোবাৰ প্ৰতি সময়মতে মমতা দেখুৱাব নোৱাৰিব, যেতিয়া কাৰোবাৰ প্ৰতি বেয়া অনুভৱ ত্যাগ কৰি শুভভাবনা-শুভকামনা ৰাখিব নোৱাৰিব,তেতিয়া এই সকলোবোৰ অভাবৰ বাবে আপুনি যেতিয়া ৰাতিপুৱাৰ পৰা সন্ধিয়ালৈকে কাৰ্মলৈ আহে, তেতিয়া আপুনি বহুতৰে লগত অধাৰ্মিক কাৰ্য্য কৰি আছে। অধৰ্ম কৰা সকলৰ বাবে শাস্ত্ৰত কোৱা হৈছে যে তেওঁলোক নৰকলৈ যায়। নৰকৰ বিষয়টোতো এৰিয়ে দিয়ক, তেওঁ প্ৰতিদিনে কৰা বহুতো অধাৰ্মিক কৰ্মৰ বাবে মানুহে ইয়াত নৰক সদৃশ অত্যাচাৰ ভুগিবলগীয়া হৈছে। সি কৰ্ম ভোগৰ পৰা বাচিবলৈ যৎপৰোনাস্তি চেষ্টা কৰিলেও নোৱাৰিব। যদিও তেওঁৰ প্ৰত্যক্ষ সম্পৰ্ক ঈশ্বৰৰ সৈতে আছে! তেতিয়াও কৰ্মৰ পৰিশোধৰ পৰা কোনেও মুক্ত হ’ব নোৱাৰে। কৰ্মৰ প্ৰতিফল কেতিয়া, কেনেকৈ, কি সময়ত, কি অৱস্থাত, কি বয়সত, কোন স্থানত এজন ব্যক্তিয়ে ভোগিব লাগিব কেতিয়াও জানিব নোৱাৰে। আত্মাৰ এই ব্যক্তিগত গুণবোৰ গ্ৰহণ নকৰি আমি যদি আমাৰ জীৱনত নেতিবাচকতাক স্থান দিওঁ আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈ আমি আন মানুহৰ লগত কৰ্মত আহো, তেন্তে এই অধাৰ্মিকতাৰ বাবেই মানুহে নিজেই পৃথিৱীখনক নৰকৰ দৰে কৰি তুলিছে, আন কোনো নৰকলৈ যোৱাৰ প্ৰয়োজন নাই । সেয়ে পৃথিৱীৰ সকলো ঠাইতে চালে এজন ব্যক্তিয়ে ইয়াত কোনোবা নহয় কোনোবা ৰূপত তেওঁৰ কাৰ্মৰ পৰিশোধ লাভ কৰি আছে। এতিয়া প্ৰতিজন মানৱ আত্মাই নিজৰ প্ৰকৃত ধৰ্মটো জানিব লাগে। সেই প্ৰকৃত ধৰ্ম হ’ল আত্মাৰ ধৰ্ম বা মানৱতাৰ ধৰ্ম, য’ত ঐশ্বৰিক গুণৰ সুগন্ধি আহে, আৰু যেতিয়া আপুনি তাক জানিব, তেতিয়া আপুনি আপোনাৰ ভুলৰ বিষয়ে জানিব পাৰিব যে সুখ, শান্তি আৰু আনন্দ যাক বিচাৰি আছিলো,সেইবোৰ মোৰ ভিতৰত আছে। কাৰণ আত্মা আদিহীন ৰূপত শান্তিপূৰ্ণ, জ্ঞানৰ মূৰ্ত, সুখৰ মূৰ্ত, নিৰ্মল ৰূপ, শক্তিৰ মূৰ্ত। গতিকে যেতিয়া আপুনি আত্মাৰ ধৰ্মত অৱস্থিত হ’ব, তেতিয়া আপুনি আপোনাৰ মন, বাক্য আৰু কৰ্মৰে যিয়েই নকৰক কিয়, সেই ধৰ্মৰ প্ৰকৃত অৰ্থত সেই ধৰ্মৰ কাম হ’ব আৰু এটা আভ্যন্তৰীণ সুখ আৰু শান্তি অনুভৱ কৰিব। আপুনি মাত্ৰ নিজৰ আত্ম-ধাৰ্মিকতাত প্ৰতিষ্ঠিত হৈ কৰ্মত আহি চাওক, তেতিয়া আপুনি নিজকে চিনি পাব, কোৱাৰ প্ৰয়োজন নাথাকিব।
শ্ৰীমদ্ভাগৱততো কোৱা হৈছে যে কোনোৱেই কাৰো শত্ৰু বা বন্ধু নহয়,আত্মা নিজেই ইয়াৰ শত্ৰু আৰু বন্ধু। যেতিয়া আমি আত্মাৰ আত্ম-ধাৰ্মিকতাত প্ৰতিষ্ঠিত হওঁ, তেতিয়া আমাৰ লগত যিয়েই নহওক কিয়, সেয়া সকলো ধৰ্মৰ কাৰ্য্য হ’ব আৰু য’ত ধৰ্ম যুক্ত কৰ্ম হয়,তেতিয়া আত্মা সেই সময়ত নিজৰ বন্ধু। যদি, আত্মাৰ আত্ম-ধাৰ্মিকতাত প্ৰতিষ্ঠিত নোহোৱাকৈ আমি নিজকে কেৱল দেহ বুলি গণ্য কৰোঁ, তেন্তে আমি জানি-বুজি অজানিতে বহুতো অধাৰ্মিক কৰ্ম কৰিছো, তেতিয়া আত্মা নিজেই নিজৰ শত্ৰু।
আমাৰ যেতিয়া কাৰোবাৰ ওপৰত খং উঠো, তেতিয়া কোনে প্ৰথমে আঘাত পায়? সন্মুখৰ মানুহজনৰ blood pressure বৃদ্ধি নহয়,অথচ নিজৰহে blood pressureৰ বাঢ়ি যায়, নিজৰ মুখখন ৰঙা হৈ পৰে, নিজৰ শৰীৰত কম্পনৰ সৃষ্টি হয়। খং উঠিলে কাৰ মুখ শুকাই যায়? নিজৰ নহয়! গতিকে খং থকাৰ ফলত নিজৰ আটাইতকৈ বেছি ক্ষতি হয়, কিন্তু যেতিয়া আমি শান্ত হৈ পৰো তেতিয়া সকলো ঠিকেই থাকে। কাৰণ আত্মাৰ আত্ম-ধাৰ্মিকতা শান্তিপূৰ্ণ ৰূপ, আত্মাৰ আত্ম-ধাৰ্মিকতা ক্ৰোধৰ ৰূপ নহয়। ই হৈছে বাহ্যিক ৰূপ, যিটো কোনোবা বা আন বস্তু বা ব্যক্তিৰ প্ৰভাৱত আহি ক্ৰোধৰ ৰূপ হৈ পৰে, শেষত ক্ৰোধৰ পিছত শান্ত হ’বলগীয়া হয়, আত্মাই নিজৰ আত্ম-ধাৰ্মিকতালৈ ঘূৰি আহিব লাগে। যেনেকৈ পানীৰ মানদণ্ড ঠাণ্ডা, জুইত লগালে গৰম হৈ পৰিব আৰু জুইৰ পৰা নমাই দিলে, তেতিয়া কম সময়ৰ ভিতৰতে ঠাণ্ডা হৈ পৰিব, অৰ্থাৎ পানী নিজৰ মূল গুণ শীতলতালৈ ঘুৰি আহে । গতিকে মানসিক বিকৃতিৰ ওপৰলৈ উঠিবলৈ হ’লে আমি আত্মাৰ আত্ম-ধাৰ্মিকতাত স্থিত থকাৰ অভ্যাস কৰিব লাগিব, তেতিয়াহে আমি ধাৰ্মিক হ’ব পাৰিম, নহ’লে ধৰ্ম আৰু ধৰ্মৰ আলোচনা কেৱল কল্পনা হৈয়েই থাকিব ।
ব্ৰহ্মাকুমাৰ আকাশ সাহা, সৰভোগ