ক্ষমতা স্থায়ী নে ?
ড° বুলজিৎ বুঢ়াগোহাঁই
কেৰিয়াৰ পৰামৰ্শদাতা তথা
মুৰব্বী, যান্ত্রিক অভিযান্ত্রিক বিভাগ, অসম ডন বস্ক’ বিশ্ববিদ্যালয়
ক্ষমতা কেতিয়াও চিৰস্থায়ী নহয়। ৰাজনীতিৰ ক্ষেত্ৰত নাইবা সংগঠনৰ পৰিসৰত ক্ষমতাৰ পদ স্থায়ী হৈ নাথাকে। সেয়েহে, ক্ষমতাৰ অধিকাৰী হোৱা ব্যক্তিজনে সদায় মনত ৰাখিব লাগে যে ই এক অস্থায়ী বিশেষাধিকাৰ, স্থায়ী অধিকাৰ নহয়। ক্ষমতা লাভ কৰাটোৱে দায়িত্ববোধৰো আহ্বান জনায়। ক্ষমতা ন্যায়সঙ্গত আৰু বুদ্ধিদীপ্তভাৱে প্ৰয়োগ হৈছে নে নাই সেয়া প্ৰতিটো নেতৃস্থানীয় ব্যক্তিৰ নৈতিক কৰ্তব্য। ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ কেতিয়াও নৈতিক নহয়, আৰু ইয়াৰ পৰিণাম অৱশ্যম্ভাৱী। ইয়াৰ দ্বাৰা ব্যক্তিগত স্তৰত হোৱা লগতে সমগ্ৰ সমাজ বা সংগঠনটোৱেও ক্ষতিগ্ৰস্ত হয়।
ইতিহাসৰ পাতত বহুতো উদাহৰণ দেখা যায়, য’ত নেতা, প্ৰশাসক বা জনপ্ৰতিনিধিসকলৰ একাংশই নিজৰ ব্যক্তিগত স্বাৰ্থৰ বাবে ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ কৰিছে। কিন্তু শেষত তেওঁলোকে অৱশ্যে পতনৰ সন্মুখীন হৈছে। এই ঘটনাবোৰে এটা চিৰন্তন সত্য প্ৰমাণ কৰে যে কোনো ব্যক্তিয়ে নিজৰ কৰ্মফলৰ পৰা পলাব নোৱাৰে। ক্ষমতা হৈছে এটা সঁজুলি, আৰু যিকোনো সঁজুলিৰ দৰে ইয়াকো গঠনমূলক বা ধ্বংসাত্মক উদ্দেশ্যত ব্যৱহাৰ কৰা যায়। যিসকলে ন্যায়, সততা আৰু দূৰদৰ্শিতাৰে ক্ষমতা প্ৰয়োগ কৰে, তেওঁলোকে সমাজত এটা স্থায়ী আৰু ধনাত্মক প্ৰভাৱ পেলায়; কিন্তু যিসকলে স্বাৰ্থসিদ্ধিৰ বাবে ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ কৰে, তেওঁলোকে অৱশেষত নিজৰ বিশ্বাসযোগ্যতা, সন্মান, আৰু শেষত নিজৰ পদও হেৰুৱায়। নাগৰিক হওক, কৰ্মচাৰী হওক বা নেতা হওক, সকলোৱে এই কথা মনত ৰখাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। বিশেষকৈ যেতিয়া ইয়াৰ লগত আনৰ ওপৰত কৰ্তৃত্ব জড়িত হৈ থাকে তেতিয়া সেইবোৰ সমাজে সদায় লক্ষ্য কৰি থাকে। আজিৰ আন্তঃসংযোগী পৃথিৱীখনত স্বচ্ছতা বৃদ্ধি পাইছে, আৰু অনৈতিক আচৰণ লুকুৱাই ৰখাটো ক্ৰমান্বয়ে কঠিন হৈ পৰিছে। সহকৰ্মী হওক, নাগৰিক হওক বা সজাগ পৰ্যবেক্ষকেই হওক, ক্ষমতাৰ ব্যৱহাৰ পৰ্যবেক্ষণ আৰু মূল্যায়ন কৰি থাকে। দায়বদ্ধতা ঐচ্ছিক নহয়; ই জীৱনৰ এক অনিবাৰ্য অংশ। কৰ্তৃত্বৰ পদত অধিষ্ঠিত লোকসকলে স্বীকাৰ কৰিব লাগিব যে তেওঁলোকৰ সিদ্ধান্তই কেৱল বৰ্তমানতে নহয়, ভৱিষ্যততো প্ৰভাৱ পেলায়। সুশাসন, নৈতিক নেতৃত্ব আৰু দায়িত্বশীল সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ আদিয়ে ক্ষমতাক ফলপ্ৰসূভাৱে আৰু বৃহত্তৰ মংগলৰ সুবিধাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰাটো নিশ্চিত কৰে।
ক্ষমতা কোনো ব্যক্তিগত সম্পত্তি নহয়, ই হৈছে আনসকলৰ দ্বাৰা অৰ্পিত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ দায়িত্ব। নেতা আৰু কৰ্তৃত্বশীল ব্যক্তিসকলে সদায় মনত ৰাখিব লাগিব যে তেওঁলোকৰ পদ বা স্থান জনসাধাৰণৰ বিশ্বাসৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি স্থাপন হোৱা। যেতিয়া ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰ বা দুৰ্ব্যৱহাৰ কৰা হয়, তেতিয়া সেই বিশ্বাস ভঙ্গ হয়, আৰু তাৰ ফলাফল তৎক্ষণাত আৰু অপৰিবর্তনীয় ৰূপে প্ৰকাশ পায়। সেয়েহে, নৈতিকভাৱে ক্ষমতা প্ৰয়োগ কৰাটো কেৱল পদ ৰক্ষাৰ বাবেই নহয়, বৰং দীৰ্ঘম্যাদী সন্মান আৰু প্ৰভাৱ অক্ষুণ্ণ ৰখাৰ বাবেও অতি প্ৰয়োজনীয়।
ক্ষমতা হৈছে এক অস্থায়ী আৰু চৰ্তসাপেক্ষ বিশেষাধিকাৰ , যাক সাৱধানতা, দায়িত্ববোধ আৰু স্বচ্ছতাৰ সৈতে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগিব। ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰৰ সদায়ে পৰিণাম থাকে আৰু কৰ্মফল সদায় প্ৰকাশ পায়।ৰাজহুৱা পদৰ পৰা আৰম্ভ কৰি সাংগঠনিক নেতৃত্বলৈকে ক্ষমতাৰ পদবীত থকা সকলো ব্যক্তিয়ে এই কথা স্বীকাৰ কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয় যে তেওঁলোকৰ আচৰণ অহৰহ পৰ্যবেক্ষণ কৰা হয়,তেওঁলোকৰ কৰ্তৃত্ব প্ৰয়োগৰ দ্বাৰা তেওঁলোকৰ চূড়ান্ত উত্তৰাধিকাৰ নিৰ্ধাৰণ কৰা হয়।ক্ষমতাক সঠিকভাৱে ব্যৱহাৰ কৰিলে প্ৰগতি, সন্মান আৰু ইতিবাচক পৰিৱৰ্তন হ’ব পাৰে; অপব্যৱহাৰ কৰিলে ইয়াৰ ফলত পতন, সমালোচনা আৰু বিশ্বাসযোগ্যতা হেৰুৱাবলগীয়া হয়। দায়িত্বপূৰ্ণ পদত থকা প্ৰতিজন ব্যক্তিক বুদ্ধিমত্তাৰে, নৈতিকভাৱে, আৰু এনে ধৰণে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ প্ৰেৰণা দিব লাগে, যাৰ দ্বাৰা তেওঁলোকে নিজৰ লগতে সমাজখনৰো উপকৃত হয়।